Εκατόμπεδος
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 37°58′10″N 23°43′30″E / 37.96944°N 23.72500°E
| Εκατόμπεδος | |
|---|---|
 Απαρχαιωμένη αναπαράσταση της όψης του Εκατόμπεδου με το αέτωμα του Τρισώματου Τυφώνα. | |
 | |
| Είδος | ναός |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°58′17″N 23°43′36″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Αθήνα, Περιφέρεια Αττικής και Δήμος Αθηναίων |
| Χώρα | Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Ο Εκατόμπεδος ή Εκατόμπεδον ή Εκατόμπεδος νεώς[1] ήταν δωρικός περίπτερος ναός στην Ακρόπολη των Αθηνών, πρόδρομος ναός του Παρθενώνα.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο εξ ολοκλήρου από λευκό πώρινο ασβεστόλιθο κατασκευασμένος και πολύχρωμα διακοσμημένος ναός ήταν αφιερωμένος στη θεά Αθηνά. Σώζονται τα ερείπια της βάσης, του στυλοβάτη, ορισμένα μέρη του σηκού και το αέτωμα. Κτίστηκε μεταξύ 570–550 π.Χ., κατά την εποχή του Πεισιστράτου. Το οικοδόμημα είχε μήκος περίπου 100 πόδια, και γι' αυτό ονομάστηκε Εκατόμπεδος, ονομασία που βρέθηκε σε αρχαίες επιγραφές.
Τα αρχαία αετώματα που ήταν σχεδόν ολόγλυφα, διακοσμούσαν στο δυτικό η παράσταση του Ηρακλή που καταβάλλει τον Τρίτωνα στα αριστερά και η μάχη του Δία με τον τρισώματο Τυφώνα στα δεξιά, ενώ το ανατολικό αέτωμα παρίστανε τρεις καθιστές θεότητες, την Αθηνά, τον Δία και ένα άλλο θεό, ανάμεσα σε δύο φίδια που ήταν οι φύλακες του ναού.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ναού ήταν η ζωφόρος που περιέβαλε τον ναό, με αναπαραστάσεις φυτικά και ζωικά διακοσμητικά στοιχεία: άνθη, λωτούς, πουλιά που πετούν, αετούς και πελαργούς.
Ο ναός αποσυναρμολογήθηκε το 490 π.Χ. από τους Αθηναίους, αμέσως μετά τη νίκη τους επί των Περσών στον Μαραθώνα, για να κατασκευάσουν ένα νέο ναό, το γνωστό ως Προπαρθενώνα. Ο ναός αυτός καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τους Πέρσες όσο ακόμη χτιζόταν και αντικαταστάθηκε από τον παρόντα Παρθενώνα.
Αρχαιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όπως με πολλά αρχαιολογικά ευρήματα της Ακρόπολης, οι αρχικές περιγραφές του Εκατόμπεδου στα τέλη του 19ου αιώνα βασίζονταν μόνο σε αρχιτεκτονικά θραύσματα και θραύσματα γλυπτών. Στις περιγραφές και τους καταλόγους της εποχής, ο Εκατόμπεδος αναφερόταν στα γερμανικά ως H–Architektur ("κτήριο Η"), μαζί με άλλα κτήρια όπως "κτήριο Α", "Β" κλπ.[2]
Η περιγραφή του ναού, όπως και η υποτιθέμενη τοποθεσία του, έχουν αλλάξει από τις πρώτες περιγραφές του Wilhelm Dörpfeld. Ο Dörpfeld είχε αποδώσει όλα τα θραύσματα στον γειτονικό Αρχαίο Νεώ που βρισκόταν ανάμεσα στο σημερινό Ερέχθειο και τον Παρθενώνα.[3] Ο Theodor Wiegand το 1904 υπέθεσε ότι το κτήριο Η ήταν ναός εν παραστάσι ευρισκόμενος στο σημείο του Αρχαίου Νεώ, και ότι μάλιστα αποτελούσε παλαιότερο στάδιο του Αρχαίου Νεώ, που ύστερα επεκτάθηκε με περίσταση. Επιπλέον αναγνώρισε το κτήριο Η ως τον Εκατόμπεδο που αναφέρεται σε αρχαίες επιγραφές.[2][4] Όμως, το 1922 ο Ernst Buschor πρότεινε ότι το κτήριο Η στην πραγματικότητα βρισκόταν νοτιότερα, στο σημείο του σημερινού Παρθενώνα, και το ονόμασε Ur-Parthenon, δηλαδή "αρχικό Παρθενώνα".[2][5] Το 1936, η εκτενής έρευνα του Walter-Herwig Schuchhard σε εναπομείναντα θραύσματα και γλυπτά απέδειξε ότι τα αετώματα του ναού πρέπει να ήταν μεγαλύτερα απ' ότι αρχικά θεωρείτο. Συνεπώς αναπαρέστησε τον ναό ως περίπτερο, εν αντιθέσει με προηγούμενες αναπαραστάσεις ως δίστυλο ή τρίστυλο εν παραστάσι ναό.[2][6]
Επιπλέον έρευνες του William Bell Dinsmoor, του Immo Beyer, και άλλων, όπως και ιστορικοί συσχετισμοί μεταξύ των θραυσμάτων και της καταστροφής της Ακρόπολης από τους Πέρσες το 480 π.Χ. έχουν οδηγήσει στη σημερινή υπόθεση ότι ο Εκατόμπεδος ήταν εξάστυλος περίπτερος δωρικός ναός με κρηπίδωμα 46 μέτρων και έστεκε στο σημείο του σημερινού Παρθενώνα.[2]
Ύφος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ύφος των γλυπτών είναι το συνηθισμένο της πρώιμης Αρχαϊκής περιόδου. Οι συνολικές αφηγηματικές σκηνές των αετωμάτων και μετοπών είναι κατά το ήμισυ αφηγηματικές, καθώς περιλαμβάνουν ανθρώπινες ή ημιανθρώπινες φιγούρες και ζώα τοποθετημένα σε συμμετρικό ή επαναλαμβανόμενο τρόπο. Αυτό το ύφος θυμίζει της απεικονίσεις των σύγχρονων Ελληνικών κεραμικών. Οι άνθρωποι χαρακτηριζόταν από το αρχαϊκό χαμόγελο. Τα σώματα ανθρώπων και ζώων είναι λαξευμένα με έλλειψη αυτοπεποίθησης, σε σύγκριση με τα γλυπτά του ναού της Αθηνάς Πολιάδας που κατασκευάστηκε στον χώρο της Ακρόπολης, μισό αιώνα αργότερα.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Χέρμαν Λούκενμπαχ (1905). Die Akropolis von Athen. München und Berlin: Druck und Verlag von R. Oldenbourg. σελίδες 3-6. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2013.
Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Ο Εκατόμπεδος | Μουσείο Ακρόπολης». www.theacropolismuseum.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Manolis Korres, "Topographic Issues of the Acropolis", Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών μια ιστοσελίδα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Προσπελάστηκε τον Άυγουστο 2018.
- ↑ Wilhelm Dörpfeld: Der alte Athenatempel auf der Akropolis. In: Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Abteilung Athen. Bd. 11, 1886, S. 337–51; Wilhelm Dörpfeld: Der alte Athenatempel auf der Akropolis II. In: Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Abteilung Athen. Bd. 12, 1887, S. 25–61. 190–211; Wilhelm Dörpfeld: Das Hekatompedon in Athen. In: Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts. Bd. 34, 1919, S. 1–40.
- ↑ Theodor Wiegand, Die archaische Poros-Architektur der Akropolis zu Athen, German Academy of Sciences in Berlin, 1904.
- ↑ Ernst Buschor, "Burglöwen", Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung, Deutsches Archäologisches Institut / Abteilung Athen, 47.1922.
- ↑ Walter-Herwig Schuchhardt, "Die Sima des alten Athenatempels der Akropolis", Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung, 60–61, 1935–36, 1–98.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||